Son aylarda Şəmkir şəhərində dönərdən kütləvi zəhərlənmə halları təkrarlanır. Növbəti belə hadisə şəhərdə fəaliyyət göstərən “Mersin” və “Mahmud” dönərxanalarında qeydə alınıb. Ümumilikdə 7 nəfər dönərdən zəhərlənib. Şəhər sakinləri 1994-cü il təvəllüdlü Nəsib Eldəniz oğlu Zeynalov, oğlu 2020-ci il təvəllüdlü Emin, qızı 2023-cü il təvəllüdlü Nazlı, Dəllər Cəyir qəsəbə sakini 1991-ci il təvəllüdlü Dürdanə Elçin qızı Kazımova, qızı 2014-cü il təvəllüdlü Damla və oğlu 2015-ci il təvəllüdlü Toğrulla birgə dönərdən zəhərlənmə ilə xəstəxanaya gətirilib.Onlar ilkin tibbi yardım göstərildikdən sonra evə buraxılıblar. “Mahmud” dönərxanasından isə Dəllər qəsəbə sakini 1982-ci il təvəllüdlü Ruslan Hacıbəy oğlu Eyniyev dönərdən zəhərlənmə ilə xəstəxanaya gətirilib və ilkin tibbi yardım göstərildikdən sonra evə buraxılıb. AQTA-dan bildirilib ki, Şəmkirdə baş verən hadisənin səbəbinin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi tərəfindən məsələ nəzarətə götürülüb. Agentliyin mütəxəssisləri hadisə yerinə baxış keçirib, müvafiq nümunələr götürülərək laborator müayinələrə cəlb edilib. Araşdırma davam edir.
Qida təhlükəsizliyi üzrə ekspert, dosent Elsevər Fərzəliyev isə Sherg.az-a açıqlamasında deyib ki, dönərin təhlükəsizliyi üçün əsas amillər xammalın keyfiyyəti, düzgün saxlanma temperaturu, nisbi rütubətə əməl, düzgün bişirmə və sanitariya qaydalarıdır. Onun sözlərinə görə, dönərin inqridentlərinin toksik maddələrlə zəngin olması zəhərlənmə ilə nəticələnir:
“Dönərin əsas tərkib hissəsi ət olduğundan, onun saxlanma və emal rejimi insan sağlamlığı üçün kritik əhəmiyyət daşıyır. Ət düzgün saxlanmadıqda toksiki maddələr yığılır. Bu maddələr bişirildikdə tam parçalanmır və nəticədə insan orqanizmində zəhərlənmələrə səbəb ola bilər. Dönərin hazırlanmasında istifadə olunan digər məhsullar da təhlükə mənbəyidir. Dönərdə istifadə olunan “mayonez” və “ketçup” da toksiki maddələrin yaranmasında əsas amillərdəndir. Xüsusilə ketçup turşuluq səviyyəsinin yüksək olması səbəbindən, düzgün temperaturda saxlanmadıqda toksik maddə səviyyəsi zəhərlənmə həddinə çatır. Mayonez və ketçup kimi xammalların saxlanması +6°C-dən yüksək olmamalıdır. Həm isti, həm soyuq rejimdə məhsulların düzgün saxlanmaması, mikroorqanizmlərin sürətlə inkişafına və toksiki maddələrin artmasına səbəb olur. Məhsulların gah isti, gah soyuq şəraitdə saxlanılması xüsusilə təhlükəlidir. Mikroorqanizmlər istinin təsirindən inkişaf edir və daha da çoxalırlar. Nisbi nəmlik standartlara uyğun olmayanda da inqridentlər zəhərlənmə verə bilir. Dönər hazırlanarkən hazırlanma və saxlanma prosesi texniki şərtlərə uyğun aparılmalıdır. Azərbaycanda dönərxanaların fəaliyyətinə nəzarət edən yeganə qurum Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyidir (AQTA). Agentlik bütün ölkəyə gətirilən, istehsal olunan və ixrac olunan qida məhsullarının keyfiyyətini izləyir. Lakin bir çox hallarda Agentliyin göstəricisi ilə Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun apardığı yoxlamaların nəticəsində uyğunsuzluqlar aşkarana bilir” .
Qismən də olsa, AQTA-nın məsuliyyət daşıdığını vurğulayan ekspert deyib ki, AQTA-nı qınamaq niyyətində deyil. Onun sözlərinə görə, ölkədə dönərxanaların sayı çox olduğu üçün AQTA hər dönərxanaya nümayəndə göndərə biləcək qədər işçi resursuna malik deyil:
“Agentlik nümayəndələri kollegial qaydada ümumi qərarlar qəbul edir və dönərxanalardan standartlara əməl etmələrini tələb edir.Lakin bəzi işbazlar öz bildikləri qaydada fəaliyyət göstərirlər”.
E.Fərzəliyev qeyd edib ki, zəhərlənmələrin qarşısını almağın əsas yolu maarifləndirmə və məlumatlılıqdır:
“İnsanlar yedikləri qidanın tərkibinə diqqət etməli, xüsusilə uşaqları zərərli qidalardan qorumağa çalışmalıdırlar. Hər hansı xoşagəlməz qoxu varsa, məhsulu yeməkdən imtina etmək lazımdır. Bəzən dadlandırıcı əlavələr və göyərtilər qoxunu maskalaya bilər, lakin temperatur və saxlanma müddəti hələ də kritik amildir”.
